WIPO-Küresel Yenilik Endeksi 2019’un söyledikleri - I

Yaklaşık 130 ülkeyi serbest pazar mekanizmaları içinde değerlendiren WIPO-Küresel Yenilik Endeksi Cornell ve INSEAD Üniversiteleri ve WIPO tarafından hazırlanmaktadır.  

 

Bir dönem farklı uluslararası endeksleri izleyerek ülkemizin durumuyla ilgili yazılar yazar, yorumlamaya çalışırdım. Ancak son yıllarda hemen bütün insani ve teknolojik gelişme endekslerinde iyice açığa çıktı ki, yönetilemezlik modeli ve yönetim yeteneği yoksunluğu ile hangi endekse bakarsak bakalım ülkemiz adına yalnızca karamsarlığa düşüren kötüleşmeler söz konusudur. Bu durumda sıralamadaki yerimizden önemli olmak üzere ilgili raporlardaki yorumlara, çıkarsamalara bakmak ve yorumlamaya çalışmak daha anlamlı görünüyor.

WİPO-Küresel Yenilik Endeksi her yıl Cornell ve INSEAD Üniversiteleri ve WIPO tarafından hazırlanmaktadır. Yaklaşık 130 ülkeyi değerlendiren ve kıyaslayan raporlar kendi içinde tutarlı değişkenleri ve varsayımları esas alan bir modele dayandırılmaktadır.  Ancak belirtmek gerekir ki model, Bilim-Teknoloji-Yenilik ilişkisini,  kamu-özel-üniversite sarmalını (üçlü sarmal) kullanarak serbest pazar mekanizmaları içinde ele almaktadır. 13. Rapor (2020) “İnovasyonun Finansmanı” ana teması ile yakınlarda yayınlandı. Bu yazıda güncelliği nedeniyle ana teması “Sağlıklı Yaşamlar Yaratmak - Tıbbi Yenilikçiliğin Geleceği” olan 2019 Raporu değerlendirilmeye çalışılacaktır. 

  

Son salgında da görüldüğü gibi ülkemiz için en çok sözü edilen tedavideki “başarımızdır”. Bu durum nitelikli doktor ve sağlık çalışanına ve belirli bir hastane vb. altyapısına sahip olunduğu anlamında yorumlanabilir. Bir başka açıdan ise tedavi, ilaç ve medikal ekipman geliştirmede yeterli gelişkinlikte olunmadığı ve dışa bağımlılığın yaşandığı biçiminde okunabilir. Sonuçların alınması uzun erimli ve yüksek yatırımlar gerektiren tıbbi araştırma ve ekipman geliştirme konularında sıralamadaki yerimizi iyileştirmek için öncelikle sağlık siyasalarının piyasa mekanizmalarının uzağında ve temel yetkinlikler oluşturmak üzere kurgulanması gerekmektedir.

WIPO – 2020 raporunda Orta Üst Gelir Grubunda yer verilen ülkemiz 131 ülke içinde 34,9/100 puanla 51. sıradadır. Ana göstergelerde sıralamamız ise Kurumlar (94), İnsan kaynağı ve araştırma (42), Altyapı (84), Pazar gelişkinliği (28), Ticari gelişkinlik (57), Bilgi ve teknoloji çıktıları (57), Yaratıcı çıktıları (50).

Sınırlı bir değerlendirme ile genel sıralamada iki sıra gerilediğimiz (2019;49), en iyi sonuç olan pazar gelişkinliğindeki 28. sıranın her zamanki gibi büyük bir pazar olduğumuza, en kötü sonuç olan Kurumlar ölçütündeki 94. sıranın ise bu köşede sürekli altı çizilen, yenilik sistemimiz de dahil olmak üzere genel olarak kötü yönetildiğimize işaret ettiği söylenebilir.

Raporda gelecek vadeden tıbbi ve teknolojik yenilik alanları, küresel sağlık hizmeti sunumundaki boşlukları kapatmak için kritik öneme sahiptir. Bu yenilikler, temel bilimler, ilaç geliştirme, bakım hizmetleri ile organizasyonel ve iş modelleri alanlarındadır:

·     Tedavi ve Bakımda Yeni Bilimsel Buluş Alanları: Genetik ve kök hücre araştırmaları; Nanoteknoloji; Biyolojik ilaçlar; Beyin araştırmaları, nöroloji ve sinir cerrahisi; Yeni kuşak aşılar ve bağışıklık tedavisi; Ağrı yönetimi; Ruh sağlığı tedavileri.

·     Yeni Tıbbi Teknolojiler: Tıbbi araçlar; Tıbbi görüntüleme ve tanılama; Bilgisayarlı ve robotik cerrahi ve hassas (kişiye özel) tedavi; Rejeneratif (yenileyici) tıp.

·     Yönetim ve Süreç Yenilikleri: Sağlık hizmetlerinde yenilikçi yaklaşımlar; Sağlık hizmetleri sunmada yeni yöntemler.

Gelişmiş ülkelerin sağlık sistemlerinde görülen yeniliklerin yüksek teknolojik içerikleri fakir ülkeler için erişilemez sağlık hizmetleri anlamına geldiğinden bu ülkelerin sağlık teknolojilerinde ve yönetiminde özgün siyasalar geliştirmeleri beklenir.

Raporu yorumlamaya devam edeceğiz…

Bu yazı herkese bilim teknoloji dergisi  9 Ekim 2020, Sayı 237’de yayınlanmıştır.

herkese bilim teknoloji dergisi Oku, Okut!