Yaşamı doğru yaşayabilmek

insanlığın geleceği için iki yaşamsal kaynak;  demokrasi ve doğal çevremiz

Yaşamın her alanına farklı bakabilmek, herkesin gördüğünden farklı şeyler görüp yenilikçi çözümler üretebilmek öğrenmeyi, soru sormayı, bilinen veya hazır yanıtları kullanmayıp yeni ve yenilikçi yöntemler geliştirebilmeyi gerektiriyor. Bir de cesaret ve toplumsal sorumluk duymayı. Özellikle demokrasinin gelişmediği toplumlarda bunun karşılığı egemen güçlerle çatışma, dışlanıp her türlü haksızlığa uğrama hatta can güvenliğinin tehlikeye düşmesi olabiliyor.

1980'de kurulan Right Livelihood Vakfı (İsveç), küresel sorunların kök nedenlerine vizyoner ve örnek çözümler sunan cesur insan ve kurumları Right Livelihood Ödülleri ile onurlandırmakta, desteklemekte ve korumaya çalışmaktadır. Bugüne kadar 70 ülkeden, 174 kişi ve kurum bu ödüle değer bulunmuş. 2016’da Cumhuriyet Gazetesi, 2012’de Hayrettin Karaca (TEMA) ve 2000’de Bersel Nemke (siyanürlü altın işletmeciliğine karşı mücadele eden çevreci siyasetçi) de ödül kazanmışlar. 

24 Eylül 2018’de 2018 Right Livelihood Onur Ödülü, “İktidarın kötüye kullanılmasının açığa çıkartılması ve yolsuzlukların kovuşturması için yaptıkları yenilikçi çalışmalar ve bunların sonucunda insanların kamu kurumlarına olan güvenini yeniden inşa ettikleri için.” Thelma Aldana (Guatemala) ve Ivàn Velàsquez’e (Colombia) verildi.

Ödüller ilgili olarak şunları söylediler;

Thelma Aldana: “[Ödül], Guatemala halkının yolsuzluğa karşı mücadelesinin ve bu suç faaliyetleriyle savaşmanın mümkün olduğunun takdir edilmesidir. Guatemala'da gerçek bir demokrasinin inşası, bağımsız ve güçlendirilmiş bir yargı sistemi gerektirir. ”

Ivàn Velàsquez: “Bu ödül, cezasızlık ve yolsuzlukla mücadelede özellikle dramatik bir anda geldi. Bu çok önemli, çünkü dünyanın gözlerini Guatemala'ya çevirecek ve ülkenin dönüşümüne kendini adamış olanlarla uluslararası bir dayanışma sağlayacak. ”

Ayrıca üç adet para ödülünden birisi 10 – 15 yıl hapis cesası ile cezalandırılan Suudi Arabistan sivil ve insan hakları savunucuları Abdullah al-Hamid, Mohammad Fahad al-Qahtani ve Waleed Abu al-Khair’e verildi.

Uzun yıllardır Afrika’da yaşayan Avustralyalı bilimsel tarım uzmanı (agronomist) Tony Rinaudo de, ““Büyük bir ölçekte, çorak alanların enaz maliyetle nasıl yeşertilebileceğini göstererek milyonlarca insanın geçim kaynaklarını geliştirdiği için” para ödülüne değer görüldü.

Sahel, kuzey Afrika’da Sahra çölünün altında Kızıl Deniz’den Atlas Okyanusu’na uzanan biyo-coğrafik ve eko-iklimsel geçiş bölgesidir.  Bölgedeki çölleşme gıda güvenliğini ve hayvan ve bitki çeşitliliğini tehdit etmektedir.

Rinaudo, insanlar tarafından ormansızlaştırılmış bölgelerde yer altında henüz bozulmamış kök sisteminden (onun deyimiyle yeraltı ormanı) yararlanarak ağaç yetiştirmeye dayalı geliştirdiği bir teknikle bölgedeki çiftçilerin yönetiminde yalnızca Nijerya’da 50.000 km² alanı 200 milyondan fazla ağaçla canlandırmıştır. Rinaudo’nun başarısındaki kilit nokta insanların davranışlarını değiştirebilmektir. Bu yanı ile Rinaudo’nun yaptığı yalnızca bir tarımsal teknik geliştirmek değil, Sahel bölgesinde toprağı yeniden yeşillendiren “çiftçi-yönetimli doğal yeniden canlandırma” hareketine ilham vermekti.  Böylece çölleşmeye, kıtlığa ve umutsuzluğa karşı çiftçilerin var olan bitki örtüsünü korumalarına ve milyonların geçim kaynaklarını geliştirmelerine yardımcı olmuştur.

Yacouba Sawadogo

Para ödülüne değer bulunan bir diğer kişi, önceleri “deli”, bugün ise “çölü durduran adam” olarak adlandırılan Sawadogo’nun dikkate değer başarısının altında, bir çukur içinde toprak, su ve biyo-kütleyi (veya silaj) hapsetmeye dayalı (yerel dilde ‘zai’) geleneksel bir yöntemi deneysel yollarla her türlü engellemeye karşın (ağaçlarını yakılması) geliştirmesi yatmaktadır. Geliştirdiği yenilikçi yöntemle 1980’lerde Sahel bölgesinde bütünüyle çorak ve terkedilmiş 40 hektarlık bir araziden bugün 60’tan fazla ağaç ve çalı çeşitliliğine sahip bir orman yaratabilmiştir. Bilgi ve deneyimlerini paylaşmak üzere verdiği eğitimlere yakın uzak çevreden binlerce ziyaretçi gelmektedir. Bu çalışmaları sonucunda Burkina Faso ve Nijer’de onbinlerce hektar aşırı çoraklaşmış toprağın verimli duruma gelmesi sağlanabilmiştir. Bu topraklarda ekinin yanı sıra ağaç da yetiştirilebilmesi toprağı zenginleştirerek yen bitkileri yetiştirilmesine ve hayvancılık ve arıcılık yapılabilmesine de olanak sağlamıştır.

Bu yılki ödüller demokrasinin ve doğal çevremizin insanlığın geleceği için iki yaşamsal kaynak olduğunu ve doğru yaşama biçiminin seçilmesiyle geliştirilecek yenilikçi yöntemlerin yerel otoriteler ve uluslararası uzmanlarca da benimsenmesi durumunda zorunlu göçü engelleyebileceğini ve barışa katkıda bulunabileceğini göstermektedir.

herkese bilim teknoloji dergisi, Sayı:133

HBT OKUYUNUZ  OKUTUNUZ!