Dünya Ar-Ge yatırımları ligi

Avrupa’da Ar-Ge yoğunluğunu otomotiv ve parçaları, yazılım ve teknoloji donanımı ve sağlıkla ilgili firmalar sağlamaktadır.

Geçen yıl kıl payı farkla Ar-Ge Harcamaları/GSYİH oranı %1 sınırını (%1,06) geçen ülkemizin (2023 hedefi %3!?) toplam Ar-Ge harcamaları yaklaşık 22 milyar TL. Bunun yaklaşık yarısı özel kesim tarafından yapılmış. Yani 11 milyar TL kadar. Bu günkü kurla yaklaşık 2,8 milyar € veya 3 milyar $. 

“The 2016 EU Industrial R&D Investment Scoreboard” raporu, dünyada özel sektör Ar-Ge harcamalarının %90’ına karşı gelen toplam 696 milyar € yatırım yapan 2.500 firmanın ekonomik ve finansal verileri kullanılarak hazırlanmıştır.  Dünyada özel kesim Ar-Ge yatırımlarının tamamının yaklaşık 773 milyar € olduğu hesabıyla, ülkemizin özel kesiminin bunun içindeki payının % 0,36 olduğu söylenebilir.

“The Scoreboard” da ülkemizden altı firma yer alıyor.

Sıralama	Firma	Harcama (milyon €)
547	TOFAŞ	182,5
964	FORD OTO.	87
1158	KOÇ	68,7
1228	ASELSAN	63.2
1320	ARÇELİK	56,7
2444	TÜRK TELEKOM	22,2

Rapordan bazı çıkarsamalar:

·      Dünya Ar-Ge yatırımlarında ilk beş ülkenin (ABD, Japonya, Almanya, Çin, Fransa) toplam payı %74. Bunlara eklenen İngiltere, İsviçre, Güney Kore, Hollanda ve Tayvan’la birlikte ilk 10 ülkenin payı ise %90.

·      İlk 2.500 firma içinde yer alan 590 AB firmasının Ar-Ge harcamalarındaki %7,5’lik artış, ABD firmalarının %5,9 ve Japon firmalarının %3,3’lük artışlarından fazladır. 

·      590 AB firmasının başarımına en büyük katkıyı toplam Ar-Ge yatırımlarının %37,6’sını ve net satışların %30’unu gerçekleştiren otomotiv ve parçaları, yazılım ve teknoloji donanımı ve sağlıkla ilgili Alman firmaları yapmıştır.  Alman ilaç firmalarının ikiye katlanan Ar-Ge yatırımları da çok önemlidir.

·      Geçen birkaç yılda olduğu gibi Çin’deki firmaların Ar-Ge büyümesi üst düzeyde (%24,7) gerçekleşmiştir. Güney Kore ve Tayvan firmaları ise görece daha vasat bir gelişme göstermişlerdir. 

·      15 AB, 23 ABD, 4 Japon, Çin ve İsviçre’den 3’er, Güney Kore ve Tayvan’dan 1’er firmanın yer aldığı ilk 50 firma toplam Ar-Ge yatırımlarının %40’ına, ilk 100 firma ise %53,1’ine sahiptir.

·      Ar-Ge yoğunluğuna (Ar-Ge harcaması/satışlar) göre ilk 50 firmanın çoğunluğu biyoteknoloji ve ilaç, yazılım ve teknoloji donanımı gibi Ar-Ge’nin geliştiği yüksek teknoloji sektörlerindedir. ABD firmalarının Ar-Ge harcamalarının %69’u da bu sektörlerdedir.

·      2.500 firmanın çoğunluğu enformasyon ve telekomünikasyon, sağlık, otomotiv endüstrilerindedir. 

·      AB’den yer alan 1.000 firmanın 274’ü İngiliz, 217’si Alman, 117’si Fransız, 392’si diğer AB ülkelerinden firmalar. 

Bir anlamda Ar-Ge yatırımlarında dünya birinci ligini tanımlayan raporun en önemli katkısı ölçmenin yararını göstermesi, “yerimizi bilebilmemizi” ve iyilerle kıyaslama yapabilmemizi sağlamasıdır. Bu rakamlar ve yüzdeler sonuçlardır. Bu sonuçları doğuran ise başta ülkelerin bilim teknoloji ve yenilik siyasaları olmak üzere bunları yaşama geçiren ülke yönetimlerinin çağdaş yönetme becerileridir. Ülkemizin bilim ve teknoloji siyasalarını oluşturmakla görevli “Bilim Teknoloji Yüksek Kurulu”nun “Bilim Teknoloji İcra Kurulu”na dönüştürülmesi bir anlamda teorisiz bilim yapma iddiasıdır ki, ancak bilim ve teknoloji evreninden nasiplenmeyen yönetimlerin yapacağı popülist bir değişimdir. Yoksa bir “başkana” sahip olduğumuz için içimizi ferah tutup, “2023 yılına kadar  %3 hedefi tutturula!” buyruğunu mu beklemeliyiz?

Not:   Alanında önemli bir işleve sahip olan Aykut Göker’in kurduğu inovasyon.org sitesi  yeniden faaliyete geçmiştir. 

Bu yazı herkese bilim teknoloji Dergisi'nin 28 Nisan 2017 tarih, 57. sayısında Politik Bilim köşesinde yayınlanmıştır.