İNOVASYON HER YERDE: Endekslerle Türkiye

Özgürlükçü yasal altyapı, yaratıcılık ve yenilikçilik ve bunları besleyen bilimsel faaliyetlerin sürdürülebilirliği için zorunlu…

Bilim, teknoloji ve yenilik politikalarının oluşturulmasının ve uygulamasının ülkelerin ekonomik, yasal ve sosyal yapılarından bağımsız faaliyetler olmadığı bilinmektedir. B-T-Y’nin gelişebilmesi bilimin özgürce yapılabileceği, teknolojinin ülke yararına geliştirilebileceği, yenilik için sınırsız bir yaratıcılık ortamının oluşturulacağı koşullara gerek duyar. Bu koşulların ülkemizde ne kadar oluşturulabildiğiyle ilgili olarak görüşleriniz ne olursa olsun aşağıda sınırlı olarak verebildiğim uluslararası endekslerin sonuçlarına bakarak bir kez daha değerlendirmenizi diliyorum.

Bu amaçla öncelikle Türkiye İstatistik Kurumu (TİK) web sayfasında yer alan 33 endekse bakılabilir (http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=istendeks).
Ekonomik, sosyal, bilim ve teknoloji, hukuk, ticaret alanlarında ülkelerin sıralamasını veren bu endekslerin her birinin arkasında birden çok ölçütü içeren açık modeller yer alıyor. Endekslerin her yıl yayınlanıyor olması ülkeler özelinde gelişmelerin izlenmesine ve kıyaslama yapılmasına olanak veriyor. TİK’in yayınladıkları dışında da düzenli yayınlanan pek çok endeks var. Bu endeksleri ülkemiz açısından izlemek dünyadaki yerimizi anlamak (nasıl yönetildiğimizi anlamak olarak da okunabilir) açısından önemli ipuçları verebilir. Bu amaçla köşemizin boyutu elverdiğince, seçilen bazı endeksler 2015 veya 2016 yılları için “ülkemizin sıralamadaki yeri/toplam ülke sayısı” verilerek açıklanmaya çalışılmıştır.

Küresel Yenilik Endeksi: Genel sıralamada 128 ülke arasında 42. sırada olan Türkiye’nin 'siyasi ortam' göstergesindeki yeri 88/128, 'düzenleyici ortam' göstergesinde ise 96/128’dır.

Uluslararası Fikri Mülkiyet Endeksi: Küresel sıralamadaki yerimiz 61/128. Bu endeksin önemli bileşenleri olan “Yasal ve Politik Çevre” ölçütünde 2013 yılında 4,6 olan ülke puanımız 2016’da 4’e düştü, ülke sıralamamız ise 85/128, “Politik İstikrar” da ise yerimiz 116/128.

Küresel Yaratıcılık Endeksi: Bilim, teknoloji ve mühendislik; sanat, kültür, gösteri ve medya; iş dünyası ve yönetim ve eğitim, sağlık ve yargı dünyası çalışanlarını kapsayan yaratıcı sınıfı teknoloji, yetenek ve tolerans ana ölçütleri ve bağlı alt ölçütleriyle ölçen bu endekse göre ülkemizin 138 ülkeye göre sıralamadaki genel yeri 88.’lik. Teknolojideki yeri 58/139, yeteneklerdeki yeri 53/139 ve toleranstaki yeri 123/139.

Uluslararası İşçi Sendikaları Birliği Konfederasyonu-ITUC Küresel Haklar Endeksi: Türkiye, dünyada kağıt üzerinde bazı hakların olduğu ancak uygulamada bu haklara erişimin çok zor olduğu, adil olmayan işçi hakları uygulamalarının olduğu 5. Kümede yer alıyor. 2016 yılında işçi hakları bakımında en kötü 10 ülke arasında.

Küresel Rekabet Endeksi’nde 144 ülke arasında 45. sıradayız ve pek çok ana ve alt ölçütte genellikle 40-60 sırasında yer almaktayız. Ancak “Yargı Bağımsızlığı”ndaki 101/144 ve “Polis Hizmetlerinin Güvenilirliği”ndeki 103/144 sıralamasındaki olumsuzluk dikkat çekici.

Başka bazı endeksler tabloda özetlenmiştir.

Endeks	Türkiye sıralaması / Ülke sayısı
1. Avrupa Yenilik Karnesi	32/36
2. Herkes İçin Eğitim (EDI)	50/92
3. İnsani Gelişme (UNDP)	72/188
4. İnsan Kaynakları	73/130
5. Yasal Hakların Gücü	127/188
6. Hukukun Üstünlüğü	99/113
7. Daha İyi Yaşam (OECD)	35/38
8. Küresel Cinsiyet Uçurumu	130/145
9. Dünya Ekonomik Özgürlük	90/159
10. Yolsuzluk Algılama	75/176

Genel bir değerlendirme olarak ülkemizin resmini çekmemizi kolaylaştıran yukarıdaki endeksler bağlamında iyimser bir yaklaşımla "vasat“ bir durumda olduğumuz söylenebilir. Endeksler bir kez daha özgürlükçü yasal altyapının yaratıcılık ve yenilikçilik ve bunları besleyen bilimsel faaliyetlerin sürdürülebilirliği için ne denli önemli olduğuna işaret ediyor.

İşaret edilen endeksler ve benzerlerindeki ülkemizin konumunun iyileştirilmesi akılcı yaklaşımlarla yeniden inşa edilecek uzun erimli siyasalara gerek göstermektedir.

Yüz yıla yaklaşan Cumhuriyetimizin geleceğinin yenilikçi siyasalar oluşturarak güçlendirmek yerine, “evet-hayır” bağlamında pamuk ipliğine bağlanması kabul edilebilir bir durum değildir.

Cumhuriyetimizin geleceği için HAYIR!